ΕΒΡΑΙΟΙ ΚΑΙ ΦΟΙΝΙΚΕΣ

Εβραίοι

και

Φοίνικες

Μια μελέτη του Δημήτρη Σκουρτέλη

Οι αναπόφευκτες, λόγω θέσης, μεταναστεύσεις και κατακτήσεις στη Γη Χαναάν αλλοίωναν συνεχώς τον πληθυσμό. Σημαντικό ρόλο έπαιζαν οι νομάδες κτηνοτρόφοι των γειτονικών ερήμων, που είχαν μόνιμες σχέσεις με τους Χαναναίους-Φοίνικες. Φαίνεται πως κάθε καλοκαίρι οι νομάδες έβοσκαν τα ζώα τους στα θερισμένα χωράφια των μόνιμων κατοίκων, ανταλλάσσοντας τα προϊόντα τους με τεχνουργήματα της Φοινικικής «βιομηχανίας» και εμπορίου. Σε περιόδους ανομβρίας ή άλλων κρίσεων, όμως, μετανάστευαν ή προσπαθούσαν να καταλάβουν με τα όπλα τις μόνιμα κατοικημένες εύφορες περιοχές. Αυτά έφερναν και την αναπόφευκτη φυλετική ανάμιξη.

Η Ιστορία, γραμμένη από κατοίκους πόλεων, υποτιμά το ρόλο και την ισχύ των νομάδων κτηνοτρόφων στις προβιομηχανικές κοινωνίες. Οι νομάδες ποιμένες είναι εξ ορισμού σκληροτράχηλοι, η καθημερινή τους ζωή είναι κατά βάση στρατιωτική, και μάλιστα σκληρότερη από αυτή των μόνιμα εγκατεστημένων αγροτών και κτηνοτρόφων, ακόμα και από αυτή των προσωρινά στρατευμένων μονίμων κατοίκων.

Διαθέτουν έμφυτα στρατηγικά προσόντα, (η εξασφάλιση καλού ανεφοδιασμού, δηλ τροφής για τα ποίμνια ή το στρατό, είναι το κύριο ζητούμενο του στρατηγού αλλά και του τσομπάνη) έχουν ικανότητες μακρόπνοου σχεδιασμού επιλέγοντας τους δρόμους κίνησης των κοπαδιών προς νέα βοσκοτόπια και τέλεια γνώση του εδάφους και του κλίματος.

Είναι, συνεπώς, αντίπαλοι επίφοβοι, γιατί είναι εξ ορισμού όχι μόνο πολεμιστές, αλλά και αυτοδίδακτοι στρατηγοί. Ο κόσμος που ζούμε σήμερα, έχει διαμορφωθεί από την τελευταία επιδρομή τους. Δεν είναι ο Μεγαλέξαντρος, ή ο Μάρκο Πόλο που ένωσε Ανατολή και Δύση, όπως μας λένε, αλλά ο τσομπάνης Τσέγκις Χαν…

Κάτι ανάλογο με τις Αραβικές κατακτήσεις του Μεσαίωνα, πρέπει να είχε συμβεί πολλές φορές στη Μέση Ανατολή. Μια τέτοια κατάκτηση από νομάδες της Ερήμου, ήταν και η Εβραϊκή, που οδήγησε στη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. «Οι Ισραηλίτες /…/ βρίσκονταν σε χαμηλότερο πολιτιστικό επίπεδο από τους Χαναναίους. (=Παλαιστίνιους) Είναι συνεπώς φυσικό, ο γενικός χαρακτήρας του Χαναναϊκού πολιτισμού να μεταδόθηκε και σ’ αυτούς». [1]

Οι Εβραίοι είχαν μυθική καταγωγή από τον Αβραάμ, που ήταν Χαλδαίος. Οι Χαλδαίοι, ονομαστοί αστρολόγοι και Μάντεις της Μεσοποταμίας, είχαν Αιγυπτιακή καταγωγή. «Στη Βαβυλωνία οδήγησε αποίκους ο Βήλος που πίστευαν πως ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Λιβύης. Αυτός, αφού εγκαταστάθηκε στον Ευφράτη ποταμό, διόρισε ιερείς που οι Βαβυλώνιοι ονομάζουν Χαλδαίους…» /…/ «Λένε επίσης, πως οι Χαλδαίοι της Βαβυλωνίας, όντας άποικοι των Αιγυπτίων…»  [2]

Ακριβώς την ίδια καταγωγή, που ανάγονταν στην Αργιτισσα Ιώ, είχαν και οι βασιλιάδες της Φοινικικής Τύρου. (δες κεφ. «οι Δαναοί») Οι μυθικές ρίζες των δυο λαών συμπλέκονταν, λοιπόν. Πρόκειται, φυσικά, για συμβολισμό των επιρροών που δέχτηκε η Παλαιστίνη από την Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία. Η Ελληνική επιρροή, από τον χαμένο πολιτισμό του Αιγαίου, (Ιώ) είναι η ιστορικά και γενεαλογικά αρχαιότερη, και γι’ αυτό και σχεδόν ξεχασμένη και ασήμαντη.

Αν ο Βήλος ήταν Έλληνας, απόγονος του… Ποσειδώνα και του Δία, του Ίναχου και της Ιώς, γνήσιος… Αργίτης, τότε και ο Αβραάμ ήταν Έλληνας από τον… Αχλαδόκαμπο, απόγονος των ίδιων προσώπων. Γι’ αυτό και η Παλαιά Διαθήκη γράφει πως οι Εβραίοι και οι Σπαρτιάτες «εισίν αδελφοί εκ γένους Αβραάμ»… Υπάρχει και παραλλαγή που ανάγει την καταγωγή των Χαλδαίων (άρα και των Εβραίων) απευθείας από την Τύρο της Φοινίκης, [3]  δηλαδή στον Αγήνορα και τον Κάδμο. Η συγγένεια είναι λοιπόν πολύ στενή. Και όμως προσπαθούν να μας πείσουν πως είναι ο Χριστιανισμός που κουβάλησε τις Εβραϊκές δοξασίες στην Ελλάδα!

Οι Φοίνικες έλεγχαν την παραλία της Παλαιστίνης (Χαναάν) και της Συρίας. Γειτόνευαν και μίλαγαν την ίδια γλώσσα με τους Εβραίους, με ελάχιστες διαφορές. [4] Γράφει για τους Εβραίους ο Χοίριλος: «…βγάζοντας από το στόμα τους γλώσσα Φοινικική, κατοικούσαν στα πλατιά όρη στα [Ιερο-] Σόλυμα,  [5]  κοντά σε μια λίμνη…» (Νεκρή Θάλασσα) [6]  Και οι πρώτες Εβραϊκές επιγραφές είναι σε Φοινικικό αλφάβητο [7]  (9ος αι πΧ) Τι σύμπτωση! «…ταύτην γλώσσαν και Συριακήν λέγουσιν» … «επειδή γαρ Συρίαν την Ιουδαίαν και Σύρους οι παλαιοί τους Παλαιστίνους ονόμαζον…». [8]  Αυτός είναι ο λόγος που ο Ηρόδοτος δεν ξεχωρίζει τους Εβραίους από τους Μεσανατολικούς λαούς που πήραν μέρος στην εκστρατεία του Ξέρξη.

Η ταύτιση των γλωσσών οδήγησε ορισμένους να ισχυρίζονται πως την Φοινικική γραφή την βρήκε ο… Αβραάμ! Η ίδια πηγή την αποκαλεί «ιερά γράμματα», [9]  προφανώς γιατί σε αυτήν γράφτηκαν τα πρώτα ιερά κείμενα των Εβραίων, αλλά και η αντίστοιχα «πρώτη» και «ιερή» Ορφική ποίηση στην Ελλάδα, που αποκάλυψε τα Μυστήρια των θεών, [10]  (άλλη σύμπτωση) «αν και οι Έλληνες κοροϊδεύουν τους εαυτούς τους, γράφοντας μια το ένα και μια το άλλο» [για την προέλευση της Φοινικικής γραφής]  [11]  Προβάλλεται σαν επιχείρημα υπέρ της Ιουδαιο­φοινικι­κής καταγωγής του Αλφαβήτου, πως τα ονόματα των γραμμάτων έχουν έννοια στα Εβραϊκά (π.χ. Α = μάθησις, Β = οίκος, Γ = γέμισμα, κλπ) ενώ δεν έχουν κανένα νόημα στα Ελληνικά, συνεπώς έχουν εισαχθεί. [12]  «Ιερά γράμματα» υπήρχαν και στην Αίγυπτο, σε αντίθεση με τα «δημοτικά». [13]

Φαίνεται πως η γλώσσα που αποκαλούμε Εβραϊκή δεν ήταν η αρχική γλώσσα αυτής της Φυλής. Την υιοθέτησε μεταναστεύοντας στη Γη Χαναάν. Αραμαϊκά μίλαγαν οι Εβραίοι την εποχή του Χριστού, ενώ τα «Εβραϊκά», δηλαδή τα Φοινικικά, είχαν «επίσημο» και ιερατικό ρόλο, ήταν δηλαδή «ιερά γράμματα», όπως και στην Ελλάδα… Μερικοί γλωσσολόγοι λένε πως ήδη τότε ήταν νεκρή γλώσσα για τους Εβραίους, όπως έχουμε τα αρχαία Ελληνικά σήμερα…

Ακόμα, λέγανε πως ήταν ένας απόγονος του Ιάφεθ, ο Σερούχ, που καθιέρωσε την πολυθεΐα. [14]  Ακόμα, πως οι άνθρωποι ονομάζονταν στην αρχαιότατη διάλεκτο «μέροπες» γιατί «εμερίσθησαν αι γλώσσαι» τους, σύμφωνα με την βιβλική αφήγηση της Βαβέλ.

Οι Φοίνικες τιμούσαν και τον θεό των Εβραίων Ιεχωβά, περιτέμνονταν, (το έμαθαν από τον θεό Κρόνο!) και έκαναν αφιερώματα στην Κιβωτό της Διαθήκης. [15]  Πράγματι, και ο Ελληνικός Μύθος θέλει τον Κρόνο να ευνουχίζει τον πατέρα του. Πρόκειται για παρεξηγημένη διασκευή του Φοινικικού προτύπου και εθίμου. Ο Ηρόδοτος, αντίθετα, λέει πως οι Φοίνικες έμαθαν την περιτομή από τους Αιγύπτιους. (Περιτομή έκαναν και οι Κόλχοι, που έλεγαν πως είναι Αιγυπτιακής καταγωγής. [16] ) Ο Φοινικικός Μύθος έλεγε πως ο Κρόνος επέβαλλε στους συμμάχους του την περιτομή. Το ίδιο νόημα έχει η περιτομή και στους Εβραίους, σαν σημάδι αφιέρωσης στο Θεό. Συχνά, οι θεοί της Φοινίκης παριστάνονταν σαν άμορφες «στήλες», χωρίς συγκεκριμένη μορφή. Δεν τους έδιναν ονόματα, όπως οι Εβραίοι. Εφάρμοζαν την θυσία των πρωτοτόκων. (σαν αυτή του Αβραάμ)

Και ο Ναός του Σολομώντα (κάτω-αναπαράσταση) είχε το ίδιο βασικό σχέδιο… Κύρια, οι δυο κολώνες στην είσοδο, που μνημονεύονται και σε γραπτές πηγές σαν μέρος των Φοινικικών ναών…

Οι Φοίνικες συμμετείχαν στο χτίσιμο του Ναού του Σολομώντα, ενώ αυτός έχτισε στην Ιερουσαλήμ ναούς και για τους άλλους θεούς –τους Φοινικικούς. [17]  Ο «Είραμος» (Χιράμ), βασιλιάς της Τύρου, έδωσε υλικά και εργάτες για το Ναό στον Σολομώντα, πλοία και ναυτικούς, και την… κόρη του. [18]  Τον αποκαλούσε και «αδελφό». Ο Σολομών του έδωσε είκοσι πόλεις στην Γαλιλαία. [19]  Ο Χιράμ φέρεται να γράφει στον Σολομώντα: «ευλογητός Κύριος ο Θεός Ισραήλ ος εποίησεν τον ουρανόν και την γην…»  [20]

Όταν τέλειωσε ο Ναός, ο Σολομών έστειλε στην Φοινίκη έναν «χρυσούν κίονα, τον εν Τύρω ανακείμενον εν τω ιερώ του Διός». [21]  [Βαάλ] Ο βασιλιάς του Ισραήλ έχτισε και μια πόλη που την ονόμασε Βααλάθ. [22]  (πόλη του Βαάλ, θεού των Φοινίκων – ή του Βήλου) Ένας μήνας του Εβραϊκού ημερολογίου ονομάζονταν… Βαάλ[23]  προφανώς εις μνήμην των Χαλδαίων αστρολόγων, ιερέων του Διός Βήλου και προγόνων. Βααλιμάθ ονομάστηκε και ένας γιος του… Δαυίδ. [24]  Φυσικά, αφού ο Βήλος, ο γιος του… Ποσειδώνα ήταν πρόγονός του. Από δαύτους επίσης κατάγονται «κατά σάρκα» οι θεάνθρωποι Διόνυσος και… Ιησούς Χριστός! Ωχ καημός…

Άλλοι, ισχυρίζονταν πως αυτές οι «ανόσιες» συναλλαγές ήταν αποτέλεσμα… στοιχημάτων για αινίγματα που βάζανε ο Σολομώντας και ο Χιράμ. [25]

Ο βασιλιάς Χιράμ ήταν φίλος και με τον βασιλιά του Ισραήλ Δαυίδ. Του έστειλε υλικά για να χτίσει παλάτι, όταν ο δεύτερος κατέλαβε την Ιερουσαλήμ. [26]  Ο Δαυίδ έκανε απογραφή των υπηκόων του, και όπως φαίνεται, είχε υπό την εξουσία του αρκετούς κατοίκους της Τύρου και της Σιδώνας, των μεγαλύτερων Φοινικικών πόλεων, χωρίς αυτό να ενοχλεί τον Χιράμ. «Και εξήλθεν Ιωάβ και οι άρχοντες της ισχύος ενώπιον του βασιλέως επισκέψασθαι τον λαόν του Ισραήλ»/…/«και παρεγένοντο εις Δανιδάν και Ουδάν και εκύκλωσαν εις Σιδώνα. και ήλθον εις Μάψαρ Τύρου και εις πάσας τας πόλεις του Ευαίου και του Χαναναίου…». [27]

Άλλωστε, ένας φύλαρχος των Εβραίων κατά την «Έξοδο», ήταν «υιός Συμεών», ο «Σαούλ ο εκ της Φοινίσσης». [28]  Ο άλλος Χιράμ, ο Φοίνικας αρχιμάστορας που έχτισε το Ναό, και τον έστειλε με συστάσεις ο βασιλιάς Χιράμ, ήταν «από της φυλής Νεφθαλίμ, και ο πατήρ αυτού ανήρ Τύριος, τέκτων χαλκού». [29]  Σε άλλο μέρος, η Βίβλος λέει: «η μήτηρ αυτού από θυγατέρων Δαν και ο πατήρ αυτού ανήρ Τύριος». [30]  Ενώ η επίσημη πηγή, λοιπόν, λέει πως ήταν Εβραίος μόνο από την πλευρά της μάνας του, ο φανατικός Ιώσηπος, από σεβασμό στην… Παλαιά Διαθήκη, την… διαψεύδει και ισχυρίζεται πως και ο πατέρας του ήταν Εβραίος. «πατρός δε Ουρίου γένος Ισραηλίτου». [31]  (ούτε Νεφθαλίμ ούτε Δαν, αλλά της φυλής ψευ-Δάν)

Στην ουσία, η καταγωγή της μάνας του είναι άγνωστη, γι’ αυτό είναι αντιφατική. Δεν πρέπει να ήταν Εβραίος, γιατί όπως είδαμε, ο Δαυίδ είχε απογράψει τους Εβραίους της Τύρου. Συνεπώς, ο Σολομών δεν χρειάζονταν πληροφορίες ή άδεια από τον Τύριο βασιλιά για να τον χρησιμοποιήσει. Ούτως ή άλλως, Αργίτης ήταν, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, ωραίος ως Έλλην, απόγονος του… Δία, του Ποσειδώνα, του Ίναχου, της Ιώς και του Αγήνορα! Να βασιζόμαστε στις πηγές, σου λένε μετά.

Το τελετουργικό των Ελευθερομασόνων βασίζεται σε θρύλους για αυτόν τον «τέκτονα χαλκού», συγκεκριμένα ο βαθμός του «εφόρου και δικαστή». [32]  Οι λέξεις «Μασόνος» και «Τέκτων» σημαίνουν: «οικοδόμος, μάστορας». Οι Μασόνοι πιστεύουν πως διαιωνίζουν τις παραδόσεις που δημιουργήθηκαν ανάμεσα στους εργάτες του Χιράμ κατά το χτίσιμο του Ναού. «Τέκτων» ήταν και ο Χριστός, [33] αλλά σήμερα πιστεύουμε πως ήταν μαραγκός. Ότι πει ο λαός… Αυτά τα λέμε για να τον παρουσιάσουμε φτωχό, ξεχνώντας την βασιλική του καταγωγή, και αγνοώντας πως το ξύλο ήταν από τα σπανιότερα και ακριβότερα υλικά στο Ισραήλ. Τα έπιπλα των φτωχών ήταν χτιστά, τότε.

Γράφει ο Ιεζεκιήλ για την Ιερουσαλήμ: «…η ρίζα σου και η γένεσίς σου εκ γης Χαναάν, ο πατήρ σου Αμορραίος και η μήτηρ σου Χετταία…». [34]

Η συγγένεια λοιπόν, δεν ήταν μόνο γλωσσική ή φυλετική, αλλά και θρησκευτική. Γράφει ο Εβραίος Ιώσηππος: «Σε ότι αφορά τους Αιγύπτιους, τους Φοίνικες και τους Χαλδαίους, νομίζω πως τώρα πρέπει εμάς» [τους Εβραίους] «να μας συγκαταλέγουν με αυτούς» [35]

Και ο Ιουλιανός ο Παραβάτης προσθέτει: «Οι Ιουδαίοι, εκτός του ότι έχουν μόνο ένα θεό»… «τα υπόλοιπα τα έχουμε κοινά: τους ναούς, τα τεμένη, τα θυσιαστήρια τους εξαγνισμούς, κάποιους κανόνες, όπου δεν έχουμε παρά λίγες ή καθόλου διαφορές» [36]

Ο Ιεζεκιήλ μιλά για την καταστροφή της Φοινικικής Τύρου –της πατρίδας του Κάδμου, παρουσιάζοντας την πόλη σαν αδελφή των Εβραίων, (πως αλλιώς, μια που οι Φοίνικες και οι Εβραίοι ήταν πράγματι φυλετικά συγγενείς, ιστορικά και μυθολογικά) και αγαπημένη του Θεού, που θα καταστραφεί από άπιστους και αλλόφυλους, που δεν έχουν κάνει περιτομή:

«εν πλήθει απεριτμήτων απολή εν χερσί αλλοτρίων» (ώ, ναι!) «λάβε θρήνον επί άρχοντα Τύρου και είπον αυτώ. τάδε λέγει Κύριος. συ αποσφράγισμα ομοιώσεως και στέφανος κάλλους.» (ακούς περιτετμημένε Κάδμε Αγήνορος, πρίγκηπα της Τύρου, παππού του θεού Διονύσου και αγαπημένε του… «Κυρίου»;) «εν τη τρυφή του παραδείσου του Θεού εγεννήθης.»…«αφ ης ημέρας εκτίσθης συ, μετά του Χερούβ έθηκά σε εν όρει αγίω Θεού, εγεννήθης εν μέσω λίθων πυρίνων». Ο (θεός) Διόνυσος, απόγονος των βασιλέων της Τύρου είχε το επίθετο «Πυριγενής». [37] (έτσι κάηκε η μαμά του, η Σεμέλη, όταν είδε τον Δία. -θα επανέλθουμε)

Μετά, ο προφήτης περιγράφει την απομάκρυνση της Τύρου από τη Χάρη του Θεού, «δια το πλήθος των αμαρτιών». [38]  Γράφει και ο προφήτης Αμώς«Αυτά λέει ο Κύριος. Στις τρεις και στις τέσσερις ασέβειες της Τύρου δεν θα την απαρνηθώ, αλλά για όσα έκαναν κατά την αιχμαλωσία του του Σολομώντα στην Ιδουμαία, χωρίς να θυμούνται ότι είχαν συνθήκη, [39]  σαν αδέλφια που ήταν». [40]

Όταν οι Φοίνικες αποσύρθηκαν από την Ιστορία, οι Εβραίοι τους αντικατάστησαν, στο λαϊκό αίσθημα, μέχρι και στον αρχετυπικό ρόλο τους ως φιλοχρήματοι έμποροι. Ας ακούσουμε τον Ησαΐα(περίληψη): Ο Θεός θα την φροντίσει, και η Τύρος θα αναγεννηθεί, και το εμπόριό της θα γίνεται για τον Κύριο (Ιεχωβά) και θα είναι ιερό, αφιερωμένο στους πιστούς, που θα χορτάσουν.  [41]  «αλλά και οι Φοίνικες φτιάχνουν τους θεούς τους να κρατάνε βαλάντια» [=πορτοφόλια] «γιατί το χρυσάφι είναι σύμβολο εξουσίας». [42]  Πολλά τα λεφτά, αδέλφια!

Οι Υκσώς ήταν λαός της Μέσης ανατολής που κατέλαβε την Αίγυπτο. Η συγγένεια Φοινίκων και Εβραίων φαίνεται και από το ότι οι δυο λαοί διεκδικούσαν την πατρότητα των Υκσώς! Ο Ιώσηπος λέει πως αυτοί ήταν πρόγονοι των Εβραίων.  [43]  Ο Σύγγελος αναφέρει τους Υκσως ως: «Πεντεκαιδεκάτη δυναστεία ποιμένων, ήσαν δε Φοίνικες ξένοι βασιλείς…» «Επτακαιδεκάτη δυναστεία ποιμένες ήσαν αδελφοί Φοίνικες ξένοι βασιλείς» [44]  Ποιμένες, είναι οι Υκσώς. (αυτό είναι το νόημα του ονόματος)

Βέβαια, όσο διαμορφώνονταν ο Εβραϊκός μονοθεϊσμός, τόσο αναπτύσσονταν μίσος ανάμεσα στους πρώην «αδελφούς» λαούς. Έτσι ο Ιώσηπος, θεωρεί τους Φοίνικες και τους Αιγύπτιους ως «δυσμενώς διατεθέντες» προς τους Εβραίους. [45]

Μην ξεχνάμε όμως πως ο «Έλληνας» Αγήνωρ, ξάδερφος του… Αβραάμ, κάθονταν στο θρόνο της Τύρου, και ο γιος του έχτισε τη Θήβα και αποίκισε ένα σωρό Ελληνικά νησιά, όχι πολύ πριν από τον Είραμο – Χιράμ. Αυτό μας συμφέρει να λέμε, χωρίς να υποψιαζόμαστε πως έτσι ταυτιζόμαστε με τους Εβραίους. Αυτό δεν με ενοχλεί παρά μόνο στο βαθμό που η επιρροή τους ήταν ξένη στην πραγματικότητα, μου είναι αδιάφορο από που.

Την εποχή πριν τη μετοικεσία της Βαβυλώνας, οι Εβραίοι δεν πίστευαν αποκλειστικά στον Ιεχωβά, αλλά και σε πληθώρα άλλων θεών -των Φοινικικών. Ο Μωυσής τους είχε φτιάξει και Χάλκινο Φίδι κατά διαταγήν του Κυρίου, το Νεεσθάν, που «εθυμίαζαν». [46]  Αυτό σημαίνει πως ο Προφήτης αγνοούσε την απαγόρευση κατασκευής ειδώλων, που η Παλαιά Διαθήκη διατείνεται πως αυτός ο ίδιος εισηγήθηκε, μέσω του «Μωσαϊκού νόμου», που αποδείχνεται έτσι πρωθύστερος! Το φίδι είχε σημαντικό ρόλο στην Φοινικική και Ελληνική λατρεία.

Το Ισραήλ ήταν γεμάτο Μάγισσες, Μάντεις και «Προφήτες», του «Κυρίου» αλλά και άλλων θεών, ειδικά του Βαάλ. Ακόμα και σήμερα, δείχνουν τη σπηλιά μιας Εβραίας Νεκρομάντισσας που είχε ρωτήσει ο βασιλιάς Σαούλ. [47]

Κάθε τόσο, οι τυχόν μονοθεϊστές βασιλιάδες ξεπάτωναν τα ιερά των άλλων θεών του λαού τους, «τας στήλας και τα άλση», [48]  και σκότωναν τους Εβραίους πιστούς τους, με ιδιαίτερο μίσος. Το άθλημα ξεκίνησε από τον Μωυσή, που καθάρισε 3.000 ομόφυλούς του που λάτρευαν τον «χωνευτόν μόσχον»«-αποκτείνατε έκαστος τον αδελφόν αυτού και έκαστος τον πλησίον αυτού» [49]  είπε…

Η πορεία της λατρείας του Ιεχωβά ήταν, στην πραγματικότητα, αντίθετη από αυτήν που παραδίδεται. Οι Εβραίοι δεν ξεκίνησαν ως πιστοί του, και λάτρεψαν κατόπιν και άλλους θεούς, από επιρροές των γειτόνων τους, όπως λέει η Παλαιά Διαθήκη. Αντίθετα, ο μονοθεϊσμός, η αποκλειστική λατρεία του Ιεχωβά, επιβλήθηκε σταδιακά. «…και τον Κύριον εφοβούντο και τοις θεοίς αυτών ελάτρευον…» [50]

«…Οι Ισραηλίτες δεν ήταν οπαδοί του μονοθεϊσμού ως τη στιγμή που διαμορφώθηκαν τα δόγματα του ιουδαϊσμού. Οι θρησκευτικές δοξασίες του Ισραήλ και της Ιουδαίας /…/ δεν διαφέρανε ουσιαστικά από τις δοξασίες των άλλων λαών της αρχαίας Μέσης Ανατολής. Οστόσω, οι συγκεκριμένες συνθήκες /…/ βοηθούσαν να μεγαλώνει πολύ το κύρος του φυλετικού θεού Ιεχωβά σε βάρος όλων των υπολοίπων θεοτήτων…» [51]

Όταν, επί βασιλείας Ιωσία, ανακαλύφθηκε ένα κείμενο του Μωσαϊκού Νόμου (μάλλον πρόκειται για το «Δευτερονόμιον», συλλογή κανόνων που καθορίζει την Εβραϊκή θρησκεία σήμερα) που ήταν άγνωστο μέχρι τότε, και αφού επικυρώθηκε από τις «Προφήτισσες» και τους Ιερείς, ο βασιλιάς Ιωσίας δήλωσε τρομοκρατημένος: «…ουκ ήκουσαν οι πατέρες ημών των λόγων του βιβλίου τούτου, του ποιείν κατά πάντα τα γεγραμμένα καθ΄ημών…». Με άλλα λόγια, τότε μόνο έγιναν γνωστές οι αρχές της Εβραϊκής θρησκείας! Έτσι, ο βασιλιάς έβγαλε από το ναό τα «σκεύη» των άλλων θεών, και κατάργησε την λατρεία των πατρογονικών οικιακών θεοτήτων! (Θεραφείν)  [52] Ο Ιωσίας είναι πολύ μεταγενέστερος των Δαυίδ, Σολομώντα, κλπ…

Το πόσο αντιφατική σε σχέση με το παρελθόν της γίνονταν η Εβραϊκή λατρεία όσο εξελίσσονταν, φαίνεται από την παρακάτω μαρτυρία«υπήρχε επιγραφή του Σολομώντα κρυμμένη στην πύλη του Ναού, που είχε μέσα» [μαγική] «θεραπεία για κάθε νόσημα, και σε αυτήν έδινε σημασία ο λαός, θεωρώντας πως κατέχει κάθε γιατρειά, και περιφρονούσε τον Θεό. Γι’ αυτό και ο Εζεκίας την ξεκόλωσε, ώστε οι άρρωστοι να στρέφονται στον Θεό.» [53]

Ο προσανατολισμός της Π. Διαθήκης δεν βοηθά να εκτιμήσουμε τη σχέση των «δυο» λαών. Και σ’ αυτήν, όμως, οι μαρτυρίες της για κοινά στοιχεία περισσεύουν. Στην «Έξοδο», γλιστράει η γραφίδα του συντάκτη: «θεούς ου κακολογήσεις» [54]  Και ο Ψαλμός του Δαυίδ«Ο Θεός έστη εν συναγωγή θεών εν μέσω δε θεούς διακρινεί» [55]  Αναφορές σαν την ακόλουθη, βρίσκονται σχεδόν σε κάθε κεφάλαιο:

«Και οι ηγούμενοι δε του λαού και των ιερέων πολλά ησέβησαν και υπέρ πάσας τας ακαθαρσίας πάντων των εθνών και εμίαναν το ιερόν του Κυρίου το αγιαζόμενον εν Ιερουσαλήμ». [56]  Δηλαδή, οι Εβραίοι, σαν… κανονικοί άνθρωποι, λάτρευαν και άλλους θεούς, μέχρι και μέσα στο Ναό του Σολομώντα. (Όπου υπήρχαν αγάλματα βοδιών, σύμβολα του Βαάλ, της Ιώς και της Αθηνάς –Όγγας, αλλά και άλλα «βδελύγματα», είδωλα.) [57]  «Και οι υιοί Ισραήλ κατώκησαν εν μέσω του Χαναναίου και του Χετταίου και του Αμορραίου και του Φερεζαίου και του Ευαίου και του Ιεβουσαίου και έλαβον τας θυγατέρας αυτών εαυτοίς εις γυναίκας και τας θυγατέρας αυτών έδωκαν τοις υιοίς αυτών και ελάτρευσαν τοις θεοίς αυτών». [58]

Το τι συνέβαινε στον περίβολο του Ναού, το λέει ο προφήτης Ιεζεκιήλ(αποσπάσματα) «…και εισήγαγέ με επί τα πρόθυρα της αυλής»…«και είδον και ιδού μάταια βδελύγματα και πάντα τα είδωλα οίκου Ισραήλ  [59] διαγεγραμμένα επ’ αυτού κύκλω»…«επί τα πρόθυρα της πύλης οίκου Κυρίου» … «εκεί γυναίκες καθήμεναι θρηνούσαι τον Θαμμούζ» [60] …«επί των προθύρων του ναού Κυρίου»…«ως είκοσι άνδρες»…«προσκυνούσι τω ηλίω» [61]  (Βαάλ)

Μέχρι και η αυστηρότατη Ιουδαϊκή αίρεση των Εσσαίων, προσεύχονταν κάθε πρωί στον Ήλιο, και μάλιστα με πανάρχαιες («πάτριες») ευχές: «γιατί πριν ανατείλει ο ήλιος δεν λένε τίποτα από τα κοινότυπα, αλλά» (μόνο) «πατροπαράδοτες ευχές, σαν να τον ικετεύουν να ανατείλει» [62]  Ο Ήλιος λατρεύονταν από όλους σχεδόν τους βασιλείς του Ισραήλ πριν τον Ιωσία, (γι’ αυτό οι ευχές αναφέρονται σαν πατροπαράδοτες) του είχαν μάλιστα αφιερωμένα και άλογα, σταυλισμένα πλάι στο Ναό. (τα οποία μάλλον θυσίαζαν, όπως γίνονταν και στη Ρόδο, παλιά Φοινικική αποικία) Εκεί υπήρχε και άρμα αφιερωμένο σε αυτόν. [63]

Οι Εβραίοι είχαν ιερά αγάλματα και στα σπίτια τους. Η Παλαιά Διαθήκη τα αποκαλεί «κενοτάφια» (=προγονικά αγάλματα) Ήταν αρκετά μεγάλα, σχεδόν σε φυσικό μέγεθος, μια που μπήκαν κάτω από κουβέρτα σε απομίμηση ανθρώπινου σώματος, για να σωθεί η ζωή του Δαυίδ που κρύβονταν.  [64] Αυτά απαγόρεψε ο Ιωσίας. [65]

Lid of anthropoid coffin, of Egyptian influence, from Deir el-Balah, Gaza Strip, Israel. Clay (1550-1200 BCE) Late Bronze Age The Dayan Collection

Δυό “κενοτάφια” (προγονικά αγάλματα ή/και σαρκοφάγοι)

από την Φοινίκη.

Το δεύτερο φέρει σαφή Αιγυπτιακή επιρροή

Τα Ιουδαϊκά πρέπει να ήταν παρόμοια.

Μέσα στο Ναό τα πράγματα δεν ήταν διαφορετικά. Ο ιερέας του Ναού «Πασχώρ υιός Εμμήρ, ηγούμενος οίκου Κυρίου», όταν άκουσε τον Ιερεμία να κατηγορεί τους Εβραίους επειδή λατρεύουν άλλους θεούς, «επάταξεν αυτόν και ενέβαλλεν αυτόν εις τον καταρράκτην, [τον πλάκωσε στο ξύλο και τον έριξε στην υδροροή-στέρνα] ος ην εν πύλη οίκου αποτεταγμένου του υπερώου, ος ήν εν οίκω Κυρίου» [66]

Ο Ιωσίας διέταξε να βγάλουν από το Ναό τα «σκεύη» της λατρείας του Βαάλ. Η Εβραϊκή παραλλαγή της Βίβλου μιλά για ολόκληρο ξόανο της Αστάρτης («Ασερά»- Χαστορέτ = Αφροδίτης) που βρίσκονταν στο Ναό. Υπήρχαν και Εβραίοι «καδησίμ», υφαντές των πέπλων του αγάλματος της θεάς. [67]  (όπως υφαίνονταν το πέπλο της Αθηνάς στα Παναθήναια)

Η Αστάρτη ως πολεμική θεά

Egyptian goddess Astarte in a temple, from the Gaza Strip, Israel. Pottery (586-100 BCE) Height 11.7 cm

Και ως θεά της γονιμότητας

Η αξία που είχαν τα πέπλα των αγαλμάτων για τους Μεσανατολικούς λαούς, φαίνεται από το ότι ένα πολύτιμο πέπλο αγάλματος της Ήρας από την Σύβαρη, πουλήθηκε στην Φοινικική Καρχηδόνα, για εκατόν είκοσι τάλαντα (ένα τεράστιο ποσό) από τον Διονύσιο τον Πρεσβύτερο!  [68]  Οι Φοίνικες Καρχηδόνιοι έδιναν μεγαλύτερη σημασία σε αυτό από τους Συρακούσιους, αποδείχνοντας πως το έθιμο των πέπλων ήταν Μεσανατολική παράδοση, που δεν έχαιρε ανάλογου σεβασμού στους Έλληνες.

Άμα ο Ναός είχε, όμως, άγαλμα της Αφροδίτης, γιατί να μην είχε και του Δία; «Διός άγαλμα τετραπρόσωπον έστησεν» [69] ο βασιλιάς του Ισραήλ Μανασσής στο Ναό του Σολομώντα, «καὶ ᾠκοδόμησεν θυσιαστήρια πάσῃ τῇ στρατιᾷ τοῦ οὐρανοῦ ἐν ταῖς δυσὶν αὐλαῖς οἴκου κυρίου» «καὶ ἔθηκεν τὸ γλυπτὸν καὶ τὸ χωνευτόν εἰκόνα ἣν ἐποίησεν ἐν οἴκῳ θεοῦ» [70]  Μπορεί ετούτοι οι Εβραίοι να έχουν καμιά σχέση με τους θεούς του Ελληνικού πολιτισμού; Δεν είχαν απλά σχέση. Αυτοί τους δημιούργησαν!!! Πως μπορεί λοιπόν οι σημερινοί πιστοί των Ολυμπίων να δηλώνουν Αντισημίτες λατρεύοντας ταυτόχρονα τους ίδιους θεούς με αυτούς τους «εχθρούς της Ελλάδας»;

Ο βασιλιάς Εζεκίας αποφάσισε επίσης να ξεκαθαρίσει το Ναό από τα εν λόγω «βδελύγματα». «…και μπήκαν οι ιερείς μέσα στον Οίκο Κυρίου για να τον εξαγνίσουν και πέταξαν έξω όλη την ακαθαρσία» (τα είδωλα) «που βρέθηκε στο Ναό και στην αυλή του Οίκου Κυρίου…» [71]

Λένε πως τα «είδωλα» του Ναού ήταν ζωγραφισμένα ή τοποθετημένα πλάι στα «θυρώματα» του Ναού, όπου τα λάτρευαν. Όταν άνοιγαν οι πόρτες τα κάλυπταν, και έμεναν κρυφά για τον απληροφόρητο πιστό. [72]  Αυτό, αν είναι αληθές, πρέπει να έγινε μετά τις απαγορεύσεις και τους διωγμούς των Ιεχωβιτών, γιατί πριν, όπως είδαμε, η λατρεία τους δεν ήταν κρυφή. Φυσικά οι διαδόσεις πως οι Εβραίοι λάτρευαν μέσα στο Ναό μια γαϊδαροκεφαλή ήταν ψευδείς. Για μοσχαροκεφαλή όμως, τι μπορεί να αντιτάξει κανείς, μια που χάλκινα βόδια και άλλα ζώα περιγράφονται στο επίσημο κείμενο της Π. Διαθήκης;

Υπάρχει και η πληροφορία πως όταν ο Αντίοχος εισέβαλε και λεηλάτησε το Ναό, «αφού έψαξε παντού, βρήκε ένα αγαλματάκι που κράταγε στο χέρι βιβλίο» [το Νόμο;] « και είχε μακριά γενειάδα. Δίπλα του στέκονταν ολόχρυσο λυχναράκι. Αφού τα έχρισε με αίμα χοίρου, τα άφησε στο ιερό». [73]  Ήταν ο Αβραάμ, ο Μωυσής ή ο Μελχισεδέκ; Ή ήταν ο ίδιος ο Ιαώ-Ιεχωβάς, το «Διός άγαλμα» όπως θα δούμε παρακάτω;

Διάφοροι εξυπνάκηδες λένε πως ο Μακεδόνας βασιλιάς χρησιμοποίησε αίμα χοίρου για να μιάνει τον Εβραϊκό Ιερό χώρο, ξεχνώντας πως ο εξαγνισμός στην Ελλάδα γίνονταν με αίμα χοιριδίου, όπως μαρτυρούν γραπτές και εικαστικές πηγές. Συνεπώς, ο Αντίοχος εξάγνιζε το Ναό του Θεού του, του Ιεχωβά –που οι Έλληνες λάτρευαν ως Ιαώ ή Ιαουε- από το μίασμα των… Εβραίων. Ο Ναός χτίστηκε και από τον βασιλιά της Τύρου Χιράμ. Αυτός ήταν διάδοχος των Αργιτών Αγήνορα και Κάδμου, που ήταν ταυτόχρονα πρόγονοι/συγγενείς των Θηβαίων, αλλά και των Μακεδόνων βασιλέων, που ονομάζονταν Αργεάδες, γιατί κατάγονταν από το Άργος, σα να ήταν πεπόνια. Είναι χωράφια του παππού μας αυτά, ωρέ Έλληνες!

Φαίνεται πως η Ημαθία της Μακεδονίας ήταν ομώνυμη με την Αμαθούντα της Κύπρου και της Παλαιστίνης, ονομασμένες από τους Τρώες Ημαθίωνα και Τεύκρο και τον Χαναναίο Αμαθί, κατά τους Έλληνες και τους Εβραίους αντίστοιχα, που ήταν το ίδιο πρόσωπο, μια που και οι Έλληνες λέγανε πως ο Ημαθίωνας κατέληξε τελικά στην Αραβία. Ο δε αδελφός του Ημαθίωνα, ο Μέμνων, θεωρούνταν θαυματουργός από τους Έλληνες και τους Εβραίους! Ο Μεγαλέξανδρος έδωσε, λοιπόν, στους Εβραίους της Αλεξάνδρειας ίσα δικαιώματα με τους Έλληνες (ισοπολιτεία) και αυτοί άρχισαν να ονομάζονται Μακεδόνες.  [74]  Ο Ιώσηπος επικαλείται για τα παραπάνω επίσημα έγγραφα, και λέει πως ανάλογα προνόμια είχαν οι Εβραίοι σε όλα τα Ελληνιστικά βασίλεια. Αργότερα, βέβαια, ήρθε η ρήξη.

Πολύ πριν χτιστεί ο Ναός, η Βίβλος μας διηγείται μια ιστορία διεκδίκησης ειδώλων ανάμεσα στους Εβραίους. Κάποιος Μιχαίας έφτιαξε ένα είδωλο και βωμό, και έφερε και ένα Λευίτη (Εβραϊκή ιερατική φυλή) για ιερέα του. Το είδωλο απεικόνιζε, ή ήταν αφιερωμένο, στον Ιεχωβά. «…ηγίασα το αργύριον τω Κυρίω» [=Ιεχωβά] «εκ της χειρός μου τω υιώ μου του ποιήσαι γλυπτόν…», [75] είπε στον Μιχαία η μαμά του. Η [Εβραϊκή] Φυλή Δαν, εκστρατεύοντας για να κατακτήσει μια περιοχή μόνιμης εγκατάστασης, έκλεψε το είδωλο από το Μιχαία, παίρνοντας μαζί και τον Λευίτη ιερέα του. (που τους έδωσε και μια ευνοϊκή Μαντεία «εν τω Θεώ» για την εκστρατεία τους.  [76] ) Δαναοί ήταν ετούτοι, γνήσιοι…

Αφού πόρθησαν την πόλη Λαισά, «…οι απόγονοι του Δαν έστησαν για λογαριασμό τους το είδωλο. Και ο Ιωνάθαν του Γηρσών του Μανασσή, αυτός και οι γιοί του έγιναν ιερείς της Φυλής Δαν μέχρι την εκδίωξή της από εκείνη τη γη. Και έστησαν για τον εαυτό τους το είδωλο που έφτιαξε ο Μιχαίας για όσο καιρό ο ναός του Θεού» [η Κιβωτός της Διαθήκης] « ήταν στη Σηλώμ.» [77]

Έτσι, η ιστορία του αγάλματος στο Ναό του Σολομώντα μπορεί να γίνει απόλυτα πιστευτή. Ίσως μάλιστα πρόκειται για το ίδιο είδωλο!

Στην Ιουδαϊκή λατρεία του Ιεχωβά συμμετείχαν και άλλοι λαοί: Οι Γαβαωνίτες, δεν ήταν Ισραηλίτες, αλλά Αμορραίοι. Έκαναν συνθήκη με τον Ιησού του Ναυή, «και κατέστησεν αυτούς ο Ιησούς [του Ναυή] ξυλοκόπους και υδροφόρους πάση τη συναγωγή και τω θυσιαστηρίω του Θεού…», δηλαδή ένα είδος νεωκόρων της Κιβωτού της Διαθήκης! [78]

Ο Ιακώβ είχε προσπαθήσει να προσεταιριστεί και το λαό των Σικίμων (Συχέμ), αλλά του χάλασαν τα σχέδια οι εκδικητικοί του γιοί, που τους εξολόθρευσαν. Το μόνο που ζήτησε ο Ιακώβ από τους Σικίμιους, ήταν να κάνουν περιτομή, και «μόνον τούτω ομοιωθησόμεθα υμίν» [79]

«Αλλόφυλοι»της Αζώτου, της Γάζας, της Ασκαλών, της Γεθ, της Ακκαρών, αφού πήραν την Κιβωτό της Διαθήκης από τους Εβραίους, την αφιέρωσαν στο Ναό του Δαγών. Όταν ο Ιεχωβάς έδειξε την δυσαρέσκειά του, επειδή του αλλάξανε μάρκα καφέ, και τους έριξε πρηξίματα και ποντίκια, οι «αλλόφυλοι» επέστρεψαν την Κιβωτό στους Εβραίους, και της έκαναν αφιερώματα, κατόπιν χρησμού! Τι αφιερώματα; Άσε τώρα… [80]

Ακόμα και οι εχθροί των Εβραίων, οι Μωαβίτες και οι Μαδιανίτες, κάλεσαν το Μάντη Βαλαάμ από τη Μεσοποταμία να τους καταραστεί στο όνομα του… Ιεχωβά!  [81]

Σταματάω εδώ, όχι γιατί δεν υπάρχουν άλλες αναφορές, αλλά γιατί είναι αμέτρητες! Ωστόσο, επειδή κάποιος μπορεί να απορρίψει τις δηλώσεις της Παλαιάς Διαθήκης, αφού είναι θρησκευτικό και όχι ιστορικό ή ερευνητικό σύγγραμμα, ας ακούσουμε έναν Εβραίο Ιστορικό να περιγράφει τι έγινε όταν μερικοί φανατικοί Εβραίοι απαγόρεψαν στους Ρωμαίους να θυσιάσουν στο Ναό:

«…οι πολίτες με επιρροή, οι αρχιερείς και οι πιο γνωστοί Φαρισαίοι» … «τους είπαν πως οι πρόγονοί τους» [των Εβραίων] «καλλώπισαν το Ναό περισσότερο από» [τις προσφορές που προέρχονταν από] «τους αλλοφύλους, και πάντα αποδέχονταν τις προσφορές των Εθνών, και όχι μόνο δεν παρεμπόδιζαν οποιονδήποτε να θυσιάσει –αυτό θα ήταν ασεβέστατο- αλλά έστησαν τα αφιερώματα» [των ξένων] «γύρω από το ιερό, και παραμένουν σε κοινή θέα για τόσο καιρό» … «και φέρανε τους πιο μελετημένους ιερείς για να αφηγηθούν πως όλοι οι πρόγονοι» [των Εβραίων] «αποδέχονταν τις θυσίες των αλλοφύλων…» [82]

Ο Ναός του Σολομώντα, λοιπόν, χτίστηκε κατά το ήμισυ και διακοσμήθηκε κατά κύριο λόγο από πιστούς που δεν ήταν Εβραίοι! (σύμφωνα με Εβραϊκές μαρτυρίες)

Κατά τα άλλα, τον θεωρούν (-με) Εβραϊκό!!!

Συμπερασματικά:

Ο ενιαίος πολιτισμός και θρησκεία της Παλαιστίνης και της Μέσης Ανατολής (και της κλασσικής αρχαίας Ελλάδας;) δεν είναι συμπέρασμα έρευνας, αλλά κοινή συνείδηση της τότε εποχής. Ειδικά στα χρόνια του Κάδμου, θα ήταν αδύνατο να αντιληφθεί κανείς ουσιαστικές διαφορές ανάμεσα σε Εβραίους και Φοίνικες, (και Θηβαίους Καδμείους;) εκτός ίσως από μια ανώτερη οικονομική ανάπτυξη των δεύτερων. Φυσικά, αυτά είναι άγνωστα, και σήμερα οι Εβραίοι παρουσιάζονται σαν ξένο σώμα στον Μεσανατολικό και τον Ελληνικό πολιτισμό. Αυτό πετυχαίνει μόνο να τους φανατίσει… Αυτός είναι ο πραγματικός στόχος του Αντισημιτισμού. (και του Σιωνισμού) Να δώσει στο Ισραήλ μια αξία που ποτέ δεν είχε, ώστε να το παρουσιάσει σαν κίνδυνο. Και τα έχει καταφέρει. Αν οι Φοίνικες είχαν διατηρηθεί σήμερα σαν εθνική, θρησκευτική και κρατική οντότητα, θα έδιναν μιαν άλλη –την σωστή- πλευρά της ιστορίας της Μέσης Ανατολής.

Αφού οι περισσότεροι κάτοικοι της Παλαιστίνης –Εβραίοι και μη- πίστευαν στον Ιεχωβά και σε άλλους θεούς ταυτόχρονα, οι Φοινικικές θεότητες δεν μπορούν να διαχωριστούν από αυτόν. Η διάκριση μεταξύ τους προήλθε από όψιμο θρησκευτικό φανατισμό, και δεν αντέχει σε αντικειμενική ανάλυση. Ούτε η Φοινικική επιρροή στην Ελλάδα μπορεί να διαχωριστεί από την Εβραϊκή. Αν τις ονομάζαμε Σημιτικές, θα ήμασταν ακριβέστεροι. Οι Φοίνικες μετέφεραν στην Ελλάδα ένα πνεύμα που ήταν αναμφισβήτητα και Εβραϊκό, αν και δεν έμοιαζε με αυτό της Βίβλου, όπως μας παραδίδεται σήμερα. Ο Απόλλωνας, πολιούχος της Φοινικικής Τύρου, ανήκε σε αυτήν την κατηγορία Ιουδαιο-Φοινικικών (=Παλαιστινιακών-Χαναναϊκών) θεοτήτων.

Η Εβραϊκή επιρροή δεν εγκαινιάστηκε με τον Χριστιανισμό, όπως ισχυρίζονται οι αντίπαλοί του, αλλά με τον εισαγωγέα του Φοινικικού «Ολύμπιου» και «Ορφικού» Αλφάβητο-Δωδεκάθεου, τον αγαπημένο του «Κυρίου», «άρχοντα Τύρου», τον Κάδμο, τον παππού του Διονύσου, το «αποσφράγισμα ομοιώσεως και στέφανον κάλλους» κατά τον Ιεζεκιήλ… Ίσως ξεκίνησε και νωρίτερα, μέσω των Μυκηναϊκών αποικιών της Αζώτου και της Ακκαρών, και των Κρητικών Φιλισταίων, με τις ευλογίες του Βαάλ.

«Οι Έλληνες πίστεψαν πως το ιερό του ναού των Ιεροσολύμων είναι του Διονύσου, γιατί, όπως αυτοί λένε, στους δυο στύλους αντίκρυ στο άδυτο, υπήρχαν παλιότερα χρυσές άμπελοι που σήκωναν τα παραπετάσματα που ήταν βαμμένα με πορφύρα και κόκκο» [83]  Η εξήγηση αυτή του Ιωάννη του Λυδού είναι απλοϊκή.

Μόλις αναφέραμε την συγγένεια εξ αίματος του αγαπημένου βασιλιά του Ιεχωβά, του Κάδμου, που γεννήθηκε «εν τη τρυφή του παραδείσου του Θεού» και του εγγονού του, Διονύσου, με τον… Αβραάμ. Αν δεν σας αρέσει, αλλάχτε… πάτρια θρησκεία.

Δυστυχώς όμως, όπως καταλάβατε ήδη, δεν έχετε καμιά επιλογή…

[1] Παγκόσμια Ιστορία, Ακαδημία ΕΣΣΔ, τομ. Α2, σελ. 794

[2] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, 28, 1 και 81,6

[3] Γεώργιος Σύγγελος, Χρονογραφία. σελ 92.

[4] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Φοίνικες»

[5] Μιλά για τα Ιερο-Σόλυμα, ή για το Σαλήμ, που ήταν περιοχή που δεν περιλάμβανε την πόλη;

[6] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Θ΄, θ΄, σελ. 325 «…γλώσσαν μεν Φοίνισσαν από στομάτων αφιέντες ώκουν δ’ εν [Ιερο-] Σολύμοις όρεσι πλατέη παρά λίμνη…»

[7] Παγκόσμια Ιστορία, Ακαδημία ΕΣΣΔ, τομ. Α2, σελ. 793

[8] Ιωάννης Μαλάλας, χρονογραφία.

[9] Σούδα, λήμμα «Αβραάμ». «ούτος εύρε μεν ιερά γράμματα και γλώσσαν εμηχανήσατο…» /…/ «εκ τούτου και τα Ελλήνων γράμματα τας αφορμάς έλαβον, κάν άλλως και άλλως εαυτούς διαπαίζοντες αναγράφωσιν Έλληνες, και τούτου μαρτύριον η του Άλφα φωνή…» /…/ «από του Άλεφ Εβραίου λαβόντος την επίκλησιν…»

[10] Διόδωρος Σικελιώτης, Γ΄, 67, 2-4, Κάκτου, Ορφικά, τομ 2, σελ 185. Αυτή τη γραφή την αποκαλούσαν και «Πελασγική».

[11] Σούδα, λήμμα «Αβραάμ».

[12] Ευσέβιου Καισαρείας, «Ευαγγελική προπαρασκευή» Ι΄, ε΄, σελ. 374.

[13] Ηρόδοτος, 2, 36

[14] Σούδα, λήμμα «Σερούχ».

[15] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Α΄ , Ε΄-ΣΤ΄.

[16] Ηρόδοτος, Ευτέρπη, 103

[17] Π. Διαθήκη, Παραλεπομένων Β΄, β, 3, Βασιλειών Γ΄, Ζ΄, 4-9

[18] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Ι΄, ια΄, σελ 388.

[19] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Γ΄, Θ΄, 13

[20] Παλαιά Διαθήκη, Παραλειπομένων Β΄, β΄, 12.

[21] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Θ΄, λδ΄, σελ 354

[22] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Γ΄, Β΄, 35ι

[23] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Γ΄, ΣΤ΄, 1δ

[24] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Β΄, Ε΄, 16

[25] Ιώσηπος, Λόγος Α΄, 17-18 και Γεώργιος Σύγγελος, χρονογραφία, σελ. 343 κ. έ.

[26] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Β΄, Ε΄, 11

[27] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Β΄, ΚΔ΄, 4-7

[28] Παλαιά Διαθήκη, Έξοδος, ΣΤ΄, 15

[29] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Γ΄ Ζ΄, 2

[30] Παλαιά Διαθήκη, Παραλειπομένων Β΄, β΄, 14

[31] Ιώσηπος, Ιουδαϊκή αρχαιολογία, Η΄, ΙΙΙ, 4.

[32] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμματα «Χιράμ» και «έφορος»

[33] Κατά Ματθαίον, ΙΓ΄, 55

[34] Παλαιά Διαθήκη, Ιεζεκιήλ, ΙΣΤ΄, 3.

[35] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Ι΄, ζ΄, σελ. 376

[36] Ιουλιανού, Κατά Χριστιανών, 40

[37] Διόδωρος Σικελιώτης, Δ΄, 5

[38] Παλαιά Διαθήκη Ιεζεκιήλ, ΚΖ΄, 10-19

[39] Η λέξη «διαθήκη» είναι πολυσήμαντη. Σημαίνει και κοινή παράδοση, κοινές καταβολές.

[40] Παλαιά Διαθήκη, Αμώς, Α΄, 9. «Τάδε λέγει Κύριος. επί ταις τρισίν ασεβείας Τύρου και επί τέσσαρσιν ουκ αποστραφήσομαι αυτήν, ανθ’ ων συνέκλεισαν αιχμαλωσίαν του Σαλομών εις την Ιδουμαίαν και ουκ εμνήσθησαν διαθήκης αδελφών»

[41] Παλαιά Διαθήκη, Ησαΐας, ΚΓ΄, 17-18. «και έσται μετά τα εβδομήκοντα έτη, επισκοπήν ποιήσει ο Θεός Τύρου, και πάλιν αποκατασταθήσεται εις το αρχαίον» /…/ «και έσται αυτής η εμπορία και ο μισθός άγιον Κυρίω. ουκ αυτοίς συναχθήσεται, αλλά τοις κατοικούσιν έναντι Κυρίου πάσα η εμπορία αυτής φαγείν και πιείν και εμπλησθείναι εις συμβολήν μνημόσυνον έναντι Κυρίου»

[42] Σούδα, λήμμα «Ερμήν»

[43] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Ι΄, ιγ΄, σελ. 394, σύμφωνα με τον Ιώσηπο.

[44] Σύγγελος, χρονογραφία, σελ. 118, 119.

[45] Ιώσηπος, Λόγος Α΄, 13.

[46] Π. Διαθήκη, Αριθμοί, ΚΑ΄, 4-9, Βασιλειών Δ΄, ΙΗ΄, 1-4

[47] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Ενδώρ»

[48] Π. Διαθήκη, Έξοδος ΚΓ΄, 24 και Βασιλειών Δ΄, ΙΗ΄, 1-4 κλπ.

[49] Π. Διαθήκη, Έξοδος, ΛΒ΄, 26 – 29

[50] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΙΖ΄, 33

[51] Παγκόσμια Ιστορία, Ακαδημία ΕΣΣΔ, τομ. Α2, σελ. 796

[52] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΚΒ΄- ΚΓ΄. Το εδάφιο στο ΚΒ΄, 13. Τα Θεραφείν στο ΚΓ΄, 24.

[53] Γεώργιος Σύγγελος, «Χρονογραφία», σελ. 377.

[54] Παλαιά Διαθήκη, Έξοδος, ΚΒ΄, 28

[55] Ψαλμός του Δαυίδ αρ. 81 (ΠΑ΄)

[56] Π. Διαθήκη, Έσδρας, Α΄, α, 47

[57] Π. Διαθήκη, Παραλεπομένων Β΄, δ΄, 3-4

[58] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, Γ΄, 5-6

[59] Τα είδωλα της Φυλής, τα πατρογονικά. Είναι ξεκάθαρη μαρτυρία πως η λατρεία τους ήταν αρχέγονη, παλιότερη από αυτή του Ιεχωβά.

[60] Ταμμούζ είναι μια μορφή του Φοινικικού Άδωνι, του θεού που πέθαινε και ανασταίνονταν κάθε χρόνο..

[61] (Τον Βαάλ –Βααλσαλάμ) Παλαιά Διαθήκη, Ιεζεκιήλ, Ζ΄, 7-16

[62] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Θ΄, γ΄, σελ 320, κατά τον Πορφύριο. «πριν γαρ ανασχείν τον ήλιον ουδέν φθέγγονται των βεβήλων, πατρίους δε τινάς εις αυτόν ευχάς ώσπερ ικετεύοντες ανατείλαι»

[63] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΚΓ΄, 11, και Εβραϊκή παραλλαγή, Δ΄ Βασιλειών, 23, 11.

[64] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «θεραφείμ» και Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Α΄, ΙΘ΄, 13.

[65] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΚΓ΄, 24.

[66] Παλαιά Διαθήκη, Ιερεμίας, Κ΄, 1-2

[67] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΚΓ΄, και Εβραϊκή παραλλαγή, Δ΄ Βασιλειών, 23

[68]Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, ΙΒ΄, 58, σελ. 146

[69] Γεώργιος Σύγγελος, Χρονογραφία, σελ. 404.

[70] Παλαιά Διαθήκη, Παραλειπομένων Β΄, 33, 3 κ. έ.

[71] Παλαιά Διαθήκη, Παραλειπομένων Β΄, ΚΘ΄, 16

[72] Σούδα, λήμμα Εζεκίας, Γεώργιος Σύγγελος, «Χρονογραφία», σελ. 376 κ. έ.

[73] Σούδα, λήμμα «Αντίοχος»

[74] Ιώσηπος, Λόγος Β΄, 4

[75] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, ΙΖ΄, 3.

[76] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, ΙΗ΄, 5-6. «Επερώτησον δη εν τω Θεώ και γνωσόμεθα εί ευοδωθήσεται η οδός ημών, εν η ημείς πορευόμεθα εν αυτή. και είπεν αυτοίς ο ιερεύς. πορεύεσθε εν ειρήνη. Ενώπιον Κυρίου η οδός υμών, εν η πορεύεσθε εν αυτή.»

[77] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, ΙΗ΄, 30, κ. έ. Όλη η ιστορία στα κεφ. ΙΖ΄, ΙΗ΄.

[78]Παλαιά Διαθήκη, Ιησούς Ναυή, Θ΄

[79] Παλαιά Διαθήκη, Γένεσις, ΛΔ΄, 15

[80] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Α΄ , Ε΄-ΣΤ΄. Πέντε χρυσά ομοιώματα… αιμορροΐδων [«έδρες»] και πέντε χρυσά… ποντίκια! Ο Ιώσηπος λέει πως ήταν «αδριάντες». Υπάρχει περίπτωση πως η Παλαιά Διαθήκη τους αποκαλεί έτσι υποτιμητικά. Πάντως, το έθιμο συνεχίζεται μέχρι σήμερα στις Ελληνικές εκκλησίες όπου αφιερώνονται ομοιώματα των αρρώστων μελών του σώματος που θεραπεύθηκαν θαυματουργά. Το ίδιο έθιμο υπήρχε και στην αρχαιότητα, στα Ασκληπιεία και τα ιερά των ιαματικών Ηρώων. Δελφοί εναντίον Σιών…

[81] Παλαιά Διαθήκη, Αριθμοί, ΚΓ΄

[82] Ιώσηπος, Ιουδαϊκοί πόλεμοι, βιβλίο Β΄, XVII, 4

[83] Κάκτου, Ορφικά, τομ. Β΄, σελ. 242. Ιωάννης Λυδός

[1] Παγκόσμια Ιστορία, Ακαδημία ΕΣΣΔ, τομ. Α2, σελ. 794

[2] Διόδωρος Σικελιώτης, Α΄, 28, 1 και 81,6

[3] Γεώργιος Σύγγελος, Χρονογραφία. σελ 92.

[4] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Φοίνικες»

[5] Μιλά για τα Ιερο-Σόλυμα, ή για το Σαλήμ, που ήταν περιοχή που δεν περιλάμβανε την πόλη;

[6] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Θ΄, θ΄, σελ. 325 «…γλώσσαν μεν Φοίνισσαν από στομάτων αφιέντες ώκουν δ’ εν [Ιερο-] Σολύμοις όρεσι πλατέη παρά λίμνη…»

[7] Παγκόσμια Ιστορία, Ακαδημία ΕΣΣΔ, τομ. Α2, σελ. 793

[8] Ιωάννης Μαλάλας, χρονογραφία.

[9] Σούδα, λήμμα «Αβραάμ». «ούτος εύρε μεν ιερά γράμματα και γλώσσαν εμηχανήσατο…» /…/ «εκ τούτου και τα Ελλήνων γράμματα τας αφορμάς έλαβον, κάν άλλως και άλλως εαυτούς διαπαίζοντες αναγράφωσιν Έλληνες, και τούτου μαρτύριον η του Άλφα φωνή…» /…/ «από του Άλεφ Εβραίου λαβόντος την επίκλησιν…»

[10] Διόδωρος Σικελιώτης, Γ΄, 67, 2-4, Κάκτου, Ορφικά, τομ 2, σελ 185. Αυτή τη γραφή την αποκαλούσαν και «Πελασγική».

[11] Σούδα, λήμμα «Αβραάμ».

[12] Ευσέβιου Καισαρείας, «Ευαγγελική προπαρασκευή» Ι΄, ε΄, σελ. 374.

[13] Ηρόδοτος, 2, 36

[14] Σούδα, λήμμα «Σερούχ».

[15] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Α΄ , Ε΄-ΣΤ΄..

[16] Ηρόδοτος, Ευτέρπη, 103

[17] Π. Διαθήκη, Παραλεπομένων Β΄, β, 3, Βασιλειών Γ΄, Ζ΄, 4-9

[18] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Ι΄, ια΄, σελ 388.

[19] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Γ΄, Θ΄, 13

[20] Παλαιά Διαθήκη, Παραλειπομένων Β΄, β΄, 12.

[21] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Θ΄, λδ΄, σελ 354

[22] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Γ΄, Β΄, 35ι

[23] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Γ΄, ΣΤ΄, 1δ

[24] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Β΄, Ε΄, 16

[25] Ιώσηπος, Λόγος Α΄, 17-18 και Γεώργιος Σύγγελος, χρονογραφία, σελ. 343 κ. έ.

[26] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Β΄, Ε΄, 11

[27] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Β΄, ΚΔ΄, 4-7

[28] Παλαιά Διαθήκη, Έξοδος, ΣΤ΄, 15

[29] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Γ΄ Ζ΄, 2

[30] Παλαιά Διαθήκη, Παραλειπομένων Β΄, β΄, 14

[31] Ιώσηπος, Ιουδαϊκή αρχαιολογία, Η΄, ΙΙΙ, 4.

[32] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμματα «Χιράμ» και «έφορος»

[33] Κατά Ματθαίον, ΙΓ΄, 55

[34] Παλαιά Διαθήκη, Ιεζεκιήλ, ΙΣΤ΄, 3.

[35] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Ι΄, ζ΄, σελ. 376

[36] Ιουλιανού, Κατά Χριστιανών, 40

[37] Διόδωρος Σικελιώτης, Δ΄, 5

[38] Παλαιά Διαθήκη Ιεζεκιήλ, ΚΖ΄, 10-19

[39] Η λέξη «διαθήκη» είναι πολυσήμαντη. Σημαίνει και κοινή παράδοση, κοινές καταβολές.

[40] Παλαιά Διαθήκη, Αμώς, Α΄, 9. «Τάδε λέγει Κύριος. επί ταις τρισίν ασεβείας Τύρου και επί τέσσαρσιν ουκ αποστραφήσομαι αυτήν, ανθ’ ων συνέκλεισαν αιχμαλωσίαν του Σαλομών εις την Ιδουμαίαν και ουκ εμνήσθησαν διαθήκης αδελφών»

[41] Παλαιά Διαθήκη, Ησαΐας, ΚΓ΄, 17-18. «και έσται μετά τα εβδομήκοντα έτη, επισκοπήν ποιήσει ο Θεός Τύρου, και πάλιν αποκατασταθήσεται εις το αρχαίον» /…/ «και έσται αυτής η εμπορία και ο μισθός άγιον Κυρίω. ουκ αυτοίς συναχθήσεται, αλλά τοις κατοικούσιν έναντι Κυρίου πάσα η εμπορία αυτής φαγείν και πιείν και εμπλησθείναι εις συμβολήν μνημόσυνον έναντι Κυρίου»

[42] Σούδα, λήμμα «Ερμήν»

[43] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Ι΄, ιγ΄, σελ. 394, σύμφωνα με τον Ιώσηπο.

[44] Σύγγελος, χρονογραφία, σελ. 118, 119.

[45] Ιώσηπος, Λόγος Α΄, 13.

[46] Π. Διαθήκη, Αριθμοί, ΚΑ΄, 4-9, Βασιλειών Δ΄, ΙΗ΄, 1-4

[47] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «Ενδώρ»

[48] Π. Διαθήκη, Έξοδος ΚΓ΄, 24 και Βασιλειών Δ΄, ΙΗ΄, 1-4 κλπ.

[49] Π. Διαθήκη, Έξοδος, ΛΒ΄, 26 – 29

[50] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΙΖ΄, 33

[51] Παγκόσμια Ιστορία, Ακαδημία ΕΣΣΔ, τομ. Α2, σελ. 796

[52] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΚΒ΄- ΚΓ΄. Το εδάφιο στο ΚΒ΄, 13. Τα Θεραφείν στο ΚΓ΄, 24.

[53] Γεώργιος Σύγγελος, «Χρονογραφία», σελ. 377.

[54] Παλαιά Διαθήκη, Έξοδος, ΚΒ΄, 28

[55] Ψαλμός του Δαυίδ αρ. 81 (ΠΑ΄)

[56] Π. Διαθήκη, Έσδρας, Α΄, α, 47

[57] Π. Διαθήκη, Παραλεπομένων Β΄, δ΄, 3-4

[58] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, Γ΄, 5-6

[59] Τα είδωλα της Φυλής, τα πατρογονικά. Είναι ξεκάθαρη μαρτυρία πως η λατρεία τους ήταν αρχέγονη, παλιότερη από αυτή του Ιεχωβά.

[60] Ταμμούζ είναι μια μορφή του Φοινικικού Άδωνι, του θεού που πέθαινε και ανασταίνονταν κάθε χρόνο..

[61] (Τον Βαάλ –Βααλσαλάμ) Παλαιά Διαθήκη, Ιεζεκιήλ, Ζ΄, 7-16

[62] Ευσέβιος Καισαρείας, Ευαγγελική προπαρασκευή, Θ΄, γ΄, σελ 320, κατά τον Πορφύριο. «πριν γαρ ανασχείν τον ήλιον ουδέν φθέγγονται των βεβήλων, πατρίους δε τινάς εις αυτόν ευχάς ώσπερ ικετεύοντες ανατείλαι»

[63] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΚΓ΄, 11, και Εβραϊκή παραλλαγή, Δ΄ Βασιλειών, 23, 11.

[64] Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, λήμμα «θεραφείμ» και Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Α΄, ΙΘ΄, 13.

[65] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΚΓ΄, 24.

[66] Παλαιά Διαθήκη, Ιερεμίας, Κ΄, 1-2

[67] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Δ΄, ΚΓ΄, και Εβραϊκή παραλλαγή, Δ΄ Βασιλειών, 23

[68]Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί, ΙΒ΄, 58, σελ. 146

[69] Γεώργιος Σύγγελος, Χρονογραφία, σελ. 404.

[70] Παλαιά Διαθήκη, Παραλειπομένων Β΄, 33, 3 κ. έ.

[71] Παλαιά Διαθήκη, Παραλειπομένων Β΄, ΚΘ΄, 16

[72] Σούδα, λήμμα Εζεκίας, Γεώργιος Σύγγελος, «Χρονογραφία», σελ. 376 κ. έ.

[73] Σούδα, λήμμα «Αντίοχος»

[74] Ιώσηπος, Λόγος Β΄, 4

[75] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, ΙΖ΄, 3.

[76] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, ΙΗ΄, 5-6. «Επερώτησον δη εν τω Θεώ και γνωσόμεθα εί ευοδωθήσεται η οδός ημών, εν η ημείς πορευόμεθα εν αυτή. και είπεν αυτοίς ο ιερεύς. πορεύεσθε εν ειρήνη. Ενώπιον Κυρίου η οδός υμών, εν η πορεύεσθε εν αυτή.»

[77] Παλαιά Διαθήκη, Κριταί, ΙΗ΄, 30, κ. έ. Όλη η ιστορία στα κεφ. ΙΖ΄, ΙΗ΄.

[78]Παλαιά Διαθήκη, Ιησούς Ναυή, Θ΄

[79] Παλαιά Διαθήκη, Γένεσις, ΛΔ΄, 15

[80] Παλαιά Διαθήκη, Βασιλειών Α΄ , Ε΄-ΣΤ΄. Πέντε χρυσά ομοιώματα… αιμορροΐδων [«έδρες»] και πέντε χρυσά… ποντίκια! Ο Ιώσηπος λέει πως ήταν «αδριάντες». Υπάρχει περίπτωση πως η Παλαιά Διαθήκη τους αποκαλεί έτσι υποτιμητικά. Πάντως, το έθιμο συνεχίζεται μέχρι σήμερα στις Ελληνικές εκκλησίες όπου αφιερώνονται ομοιώματα των αρρώστων μελών του σώματος που θεραπεύθηκαν θαυματουργά. Το ίδιο έθιμο υπήρχε και στην αρχαιότητα, στα Ασκληπιεία και τα ιερά των ιαματικών Ηρώων. Δελφοί εναντίον Σιών…

[81] Παλαιά Διαθήκη, Αριθμοί, ΚΓ΄

[82] Ιώσηπος, Ιουδαϊκοί πόλεμοι, βιβλίο Β΄, XVII, 4

[83] Κάκτου, Ορφικά, τομ. Β΄, σελ. 242. Ιωάννης Λυδός